Zabiegi borowinowe w lecznictwie, kosmetologii i odnowie biologicznej

Zapraszamy do lektury drugiej części artykułu dr Joanny Klonowskiej na temat borowiny. Tym razem poruszamy temat zabiegów borowinowych.
Borowina, dzięki specyficznym właściwościom termicznym oraz zawartości mnóstwa cennych dla organizmu składników aktywnych, jest docenianym kosmetykiem stosowanym zarówno w zabiegach pielęgnacyjnych ciała, jak i twarzy.

Borowiny są dostępne w różnych postaciach, należą do nich:

1. Borowina naturalna – składa się z tzw. ziaren, z których większość ma średnicę około 4 mm. Do zabiegów peloterapeutycznych zaleca się jednak borowinę rozdrobnioną do średnicy około 2 mm. Borowinę do zabiegu należy podgrzać, należy jednak pamiętać, że podgrzewanie powyżej 50°C niszczy jej wartości katalityczne, a powyżej 80°C także biologiczne oraz narusza istotne właściwości fizyczne i chemiczne. Dlatego w peloterapii dopuszcza się maksymalne jej podgrzewanie do 65°C. Po nałożeniu borowiny o temperaturze 42°C po kilku minutach skóra oraz tkanki położone głębiej ogrzewają się do ok. 39°C, podwyższając ogólną ciepłotę ciała o 2-3°C trwającą od 4 do 8 godzin.

Zabiegi z wykorzystaniem borowiny naturalnej:

•  Kąpiele borowinowe całkowite i częściowe – kąpiele całkowite o dużej temperaturze i dużej gęstości borowiny są silnym obciążeniem dla organizmu i muszą przebiegać pod nadzorem lekarza. Kąpiel całkowita odbywa się w temperaturze 40-42°C a jej czas powinien wynosić 15-20 min. Kąpiele całkowite wykonuje się 2-3 razy w tygodniu przez 3-4 tygodnie. W dniu kąpieli całkowitej nie wolno stosować żadnych innych zabiegów. Z tego tez powodu w peloterapii najczęściej stosuje się borowinowe kąpiele częściowe o rzadkiej konsystencji borowiny (do zabiegu przygotowuje się borowinę w proporcji: 75kg borowiny uzupełnionej do 200 l wodą) i temperaturze 40-42°C lub średniej i gęstej konsystencji (100-150kg borowiny uzupełnionej do 200 l wodą) i temperaturze 44-46°C. Zalecany czas półkąpieli to 15-20 min. Półkąpiele wykonuje się 2-3 razy tygodniowo przez 3-4 tygodnie. Zarówno po kąpieli całkowitej, jak i półkąpieli należy bezwzględnie wypoczywać w pozycji leżącej przez 0,5 do l godziny w wydzielonym pomieszczeniu o temperaturze powietrza 21-22°C.
• Zawijania (okłady) borowinowe całkowite i częściowe – na kozetce lub fotelu kosmetycznym kładzie się kolejno koc oraz folię. Na tak przygotowany podkład nakłada się warstwę borowiny o grubości 4-5 cm. Na leżącego na niej klienta nakłada się drugą warstwę borowiny o tej samej grubości i dokładnie owija go podkładem z dołu. Zawijania całkowite wykonuje się rzadko ze względu na duże obciążenie organizmu. Zawijania częściowe obejmują połowę ciała od stóp do pępka lub od pępka po ramiona (mogą to być różne części ciała, których łączna powierzchnia nie przekracza połowy powierzchni ciała). Przy zawijaniach w obrębie klatki piersiowej zaleca się ułożenie worka z lodem lub zimną wodą na okolicę serca. Temperatura borowiny w zawijaniach powinna oscylować między 42 a 44°C. Przy małych okładach – obejmujących do l/4 powierzchni ciała można zastosować temperaturę 42-46°C. Sugerowany czas zabiegu to 20-30 min. Po zawijaniach zaleca się wypoczynek w pozycji leżącej przez godzinę.
• Jonoforeza borowinowa – zabieg polegający na wprowadzeniu przez skórę jonów kwasów huminowych zawartych w borowinie za pomocą prądu galwanicznego. Materiał do zabiegu przygotowuje się z borowiny wysokogatunkowej, dobrze oczyszczonej i rozdrobnionej wodą destylowaną. Zarówno pobranie borowiny ze złoża, jak i przygotowanie jej do zabiegu odbywa się w warunkach uniemożliwiających skażenie. Do zabiegu można także użyć pasty borowinowej, którą miesza się z wodą destylowaną do średniej gęstości. Na określoną część ciała nakłada się warstwę o grubości 2-3 cm o temperaturze 38°C, na nią podkład, następnie katodę, stosując natężenie prądu galwanicznego 10-20mA. Anodę zakłada się na przeciwległym miejscu. Czas zabiegu wynosi 10-30 minut, a częstotliwość 2-3 razy w tygodniu przez 3-4 tygodnie.
• Fonoforeza borowinowa – Zabieg polegający na wprowadzeniu przez skórę składników aktywnych zawartych w borowinie za pomocą ultradźwięków. Na skórę należy nałożyć warstwę bardzo rozdrobnionej borowiny naturalnej o grubości 1-2 cm o temperaturze 38°C i zastosować ultradźwięki w dawce 0.2-0,6 W/cm2 przez 10 minut, 2-3 razy tygodniowo przez 3-4 tygodnie.
   

2. Pasta borowinowa (peloidyna) – jej wytwarzanie odbywa się najczęściej w młynach kulowych. Do załadowanej do bębna borowiny dodaje się wodę w proporcji około 2,5-3,0:1 i po około 5-7 godzinach mielenia uzyskuje się pastę borowinową o konsystencji kremu o średnicy drobin około 0.01 mm. Przy tak dużym rozdrobnieniu surowca, zawarte w paście borowinowej składniki o wiele łatwiej wchłaniają się przez skórę, względnie przez błony śluzowe do organizmu. Pastę borowinową stosuje się w postaci izotermicznej – 37-38°C oraz w postaci hipertermicznej – 41-47°C. Na skórę nakłada się warstwę pasty o grubości średnio od 0.2 do l cm.

Zabiegi z zastosowaniem pasty borowinowej:

•  Kąpiele i półkąpiele z pasty borowinowej – do zabiegów stosuje się 1-2% roztwór pasty w wodzie gospodarczej lub w wodzie mineralnej. Temperatura roztworu powinna wynosić 36-38°C, czas zabiegu 15-20 min, częstotliwość wykonywania kąpieli – 2-3 razy tygodniowo.
•  Zawijania (okłady) pastą borowinową całkowite i częściowe – w zabiegach tych grubość warstwy pasty borowinowej powinna wynosić 0,2-1,0 cm, temperatura 37-47°C, czas zabiegu 15-20-30 min., częstotliwość 2-3 razy w tygodniu.
•  Jonoforeza, fonoforeza z pastą borowinową – zabiegi te wykonywane są jak z zastosowaniem borowiny naturalnej.

3. Sól borowinowa – stosowana jest najczęściej do moczenia stóp. Kąpiel w wodzie z solą borowinową ma intensywne działanie rozgrzewające, silnie nawilża skórę, wzmacnia ją, ujędrnia, spowalnia procesy starzenia. Może stanowić środek pomocniczy podczas kuracji odchudzających i antycellulitowych. Niektóre sole borowinowe do kąpieli w domu zawierają dodatki w postaci np. oliwy z oliwek lub olejku arganowego. Kąpiel z solą borowinową przynosi ulgę także po różnych urazach i przeciążeniach.

4. Plastry borowinowe – idealne do łagodzenia bólu związanego ze stłuczeniami, urazami, stanami zapalnymi.
Zimne zabiegi borowinowe – w peloterapii można stosować także borowinę naturalną lub pastę borowinową schłodzoną do temperatury ok. 2-5°C, którą należy owinąć w cienką tkaninę, najlepiej bawełnianą, i przyłożyć na wybrane miejsce. Wskazania do tego typu zabiegów to głównie urazy mechaniczne, jak i zmiany przeciążeniowe układu ruchu. Czas zabiegu wynosi 10-20 minut. W przypadku ostrych stanów zapalnych zabieg należy powtarzać co 1-2 godziny.
 

Borowina – nie dla każdego
Do stosowania borowiny istnieje wiele przeciwwskazań. Ich lista obejmuje: rany, ostre i podostre stany zapalne (nie wolno ich dodatkowo nagrzewać), czynna postać reumatoidalnego zapalenia stawów, niewydolność krążeniowa, problemy z ciśnieniem krwi, nowotwory, ciężkie choroby układu oddechowego (gruźlica), choroby układu moczowego, żylaki i choroby naczyń krwionośnych (miażdżyca, skłonność do zakrzepowego zapalenia żył), cukrzyca (i związane z nią zaburzenia czucia, zaburzenia troficzne), stany znacznego osłabienia i wycieńczenia, czy inne schorzenie. Zabiegi borowinowe nie są także przeznaczone dla dzieci do 7 r.ż., osób w wieku starszym, odradza się je kobietom w ciąży.

Zabiegi borowinowe zwiększają przemianę materii oraz powodują przekrwienie głęboko położonych mięśni, stawów i tkanek wokół nich leżących, a przez to rozluźnienie ich napięcia, zmniejszenie bólu oraz zwiększenie elastyczności mięśni i ruchomości stawów. Zawarte w borowinie składniki chemiczne i biologiczne, zwłaszcza kwasy huminowe, działają przeciwzapalnie, ściągająco, drażniąco, bakteriostatycznie, bakteriobójczo i przeciwwirusowo. Mnogość zalet borowiny i szerokie możliwości wykorzystania w terapii różnorodnych schorzeń powinny zachęcić wszystkich specjalistów z zakresu ochrony zdrowia do czerpania z dobrodziejstw jej naturalności.
 

dr Joanna Klonowska
Wydział Nauk o Zdrowiu
Wyższa Szkoła Inżynierii i Zdrowia w Warszawie